رشد و توسعه اقتصادی

 

سلام

با توجه به شرایط و وضعیت میخوام طی مطالبی چند به مفاهیم رشد و توسعه اقتصادی پرداخته و پیشنهاداتی در این باب ارائه کنم ابتدا ببینیم خود مفاهیم رشد و توسعه چه هستند ؟

از سالیان بسیار دور, با افزایش سطح دانش و فهم بشر, کیفیت و وضعیت زندگی او همواره در حال بهبود و ارتقا بوده است. بعد از انقلاب فرهنگی-اجتماعی اروپا (رنسانس) و متعاقب آن انقلاب صنعتی, موج پیشرفت‌های شتابان کشورهای غربی آغاز گردید. تنها کشور آسیایی که تا حدی با جریان رشد قرن‌های نوزده و اوایل قرن بیستم میلادی غرب همراه گردید کشور ژاپن بود. بعد از رنسانس که انقلابی فکری در اروپا رخ داد, پتانسیل‌های فراوان این ملل, شکوفا و متجلی گردید اما متاسفانه در همین دوران, کشورهای شرقی روند روبه‌رشدی را تجربه نکرده و بعضاً سیری نزولی طی نمودند. البته بعضاً حرکت‌های مقطعی و موردی در این کشورها صورت گرفت اما از آنجاییکه با کلیت جامعه و فرهنگ عمومی تناسب کافی را نداشت و مورد حمایت واقع نگردید, به سرعت مضمحل گردید. محمدتقی‌خان امیرکبیر در ایران, نمونه‌ای از این دست است.
مباحث توسعه اقتصادی از قرن هفدهم و هجدهم میلادی در کشورهای اروپایی مطرح گردید. فشار صنعتی‌شدن و رشد فناوری در این کشورها توام با تصاحب بازار کشورهای ضعیف مستعمراتی باعث شد تا در زمانی کوتاه, شکاف بین دو قطب پیشرفته و عقب‌مانده عمیق شده و دو طیف از کشورها در جهان شکل گیرد: کشورهای پیشرفته (یا توسعه‌یافته) و کشورهای عقب‌مانده (یا توسعه‌نیافته).

باید ببن دو مفهوم ”رشد اقتصادی“ و ”توسعه اقتصادی“ تمایز قایل شد. رشد اقتصادی, مفهومی کمی است در حالیکه توسعه اقتصادی, مفهومی کیفی است. ”رشد اقتصادی“ به تعبیر ساده عبارتست از افزایش تولید (کشور) در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سال پایه. در سطح کلان, افزایش تولید ناخالص ملی (GNP) یا تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال موردنیاز به نسبت مقدار آن در یک سال پایه, رشد اقتصادی محسوب می‌شود که باید برای دستیابی به عدد رشد واقعی, تغییر قیمت‌ها (بخاطر تورم) و استهلاک تجهیزات و کالاهای سرمایه‌ای را نیز از آن کسر نمود
منابع مختلف رشد اقتصادی عبارتند از ‌افزایش بکارگیری نهاده‌ها (افزایش سرمایه یا نیروی کار), افزایش کارآیی اقتصاد (افزایش بهره‌وری عوامل تولید), و بکارگیری ظرفیت‌های احتمالی خالی در اقتصاد.
”توسعه اقتصادی“ عبارتست از رشد همراه با افزایش ظرفیت‌های تولیدی اعم از ظرفیت‌های فیزیکی, انسانی و اجتماعی. در توسعه اقتصادی, رشد کمی تولید حاصل خواهد شد اما در کنار آن, نهادهای اجتماعی نیز متحول خواهند شد, نگرش‌ها تغییر خواهد کرد, توان بهره‌برداری از منابع موجود به صورت مستمر و پویا افزایش یافته, و هر روز نوآوری جدیدی انجام خواهد شد. بعلاوه می‌توان گفت ترکیب تولید و سهم نسبی نهاده‌ها نیز در فرآیند تولید تغییر می‌کند. توسعه امری فراگیر در جامعه است و نمی‌تواند تنها در یک بخش از آن اتفاق بیفتد. توسعه, حد و مرز و سقف مشخصی ندارد بلکه بدلیل وابستگی آن به انسان, پدیده‌ای کیفی است (برخلاف رشد اقتصادی که کاملاً کمی است) که هیچ محدودیتی ندارد

پیشنهاداتی برای شهرم (3- موزه)

در ادامه سلسله مطالب پیشنهاداتی برای شهرم متن فوق رو نوشتم که با مشکلات پیش آمده برای وبلاگ قبلی تا امروز منتشر نشده بود که برای اولین بار اینجا میذارمش :

بدون مقدمه بگویم شهرستان ما از نظر فرهنگی بسیار غنی ولی از نظر استفاده از این فرهنگ غنی بسیار ضعیف است . از دیرباز منطقه ارونق انزاب یا شهرستان شبستر معروف به داشتن تاریخ کهن و فرهنگی مثال زدنی است و تک تک شهرها و روستاهای آن دارای آثار و نشانه های تمدنی قدیمی و قابل احترام هست , تسوج و مسجد جامع اش , سیس و اتاقک های زیرزمینی , شرفخانه و آثار و مناطق بندری و راه آهن , صوفیان و شندآباد با امامزاده , کوزه کنان با تاریخی باستانی و آثار و اشیایی با ارزش , خامنه و خانه های قدیمی و ارسی های بی نظیر , وایقان و کوره هایش و شبستر با مقبره شیخ محمودش همگی نشانگر وجود ظرفیت عظیم تاریخی و گردشگری در این شهرستان است تازه روستاها را که هر یک دارای ساختاری جدا و دیدنی است را هم در کنار این شهرها داریم که باید قدر تک تک آنها را بدانیم.

اما چه استفاده ای از این فرهنگ غنی و از این آثار ذی قیمت کرده ایم؟ چه قدر در جمع آوری و حفاظت از این آثار کوشا بوده ایم؟ چه قدر توانسته ایم ظرفیت های فرهنگی شهرستان را معرفی کنیم و جذب گردشگر داشته باشیم؟ یا بهتر است با این سوال به این نکته بپردازیم که اگر امروز مسافری وارد شهرستان شود چه جایی را برای معرفی ظرفیت های فرهنگی شهرستان داریم؟؟ آیا باید یک مسافر تک تک شهر و روستاها را بگردد تا بتواند با ظرفیت های منطقه ما آشنا شود؟البته اینکه گردشگران در کل شهرستان سفر کنند و تک تک مناطق زیبای ما را ببینند عالیست ولی یقینا این انتظار شدنی نیست و هر مسافری که وارد منطقه می شود به مدت محدودی زمان دارد که میتواند تنها بخشهایی از منطقه را بازدید نماید .پس چه باید کرد؟ آیا همینطور منتظر باشیم تا شهرستان روز به روز از نظر گردشگری ضعیف تر شود و آثار بکر و باستانی شهرستان به دست برخی سودجویانی که از شهرستان های دیگر آمده و آثار ما را به مبلغ ناچیزی خریداری کرده و میبرند از بین برود؟

به مسئولین محترم از جمله فرمانداری و شهرداران شهرستان پیشنهاد می گردد به فکر تاسیس موزه های مردم شناسی باشند و در این زمینه گام بردارند و یا طرح های موجود در این زمینه (مانند تبدیل حمام عمومی در شهر شبستر به موزه) که چندین سال است بدون نتیجه مانده را تسریع بخشیده و به نتیجه برسانند . البته فرماندار محترم باید در ابتدای امر نسبت به تاسیس دفتر میراث و گردشگری شهرستان که امری واجب است و چندین سال است که با وجود حرفش و انجام مراحل اداری مسکوت مانده است و بسیاری از ایرادات و ضعف های گردشگری شهرستان به نبود این دفتر بر می گردد اهتمام ورزد. در صورت وجود موزه های مردم شناسی در شهرهای منطقه می توان تمامی آثار و اشیای موجود در شهرستان را که شاید اغلب در انباری های خانه ها خاک می خورد جمع آوری کرده و به معرض نمایش عمومی گذاشت به طوریکه وقتی مهمانی از مناطق دیگر وارد شهرستان می شود برای معرفی شهرستان تنها او را به موزه های فوق برده و تاریخ کهن منطقه را به او نشان داد.

البته شاید در ابتدای ارائه این طرح با مشکل تمامی طرحهای مشابه یعنی بودجه و مسائل اداری روبرو شود که برای حل آنها نیز میتوان پیشنهاداتی ارائه داد از جمله اینکه با حمایت مسئولین مربوطه از بخش خصوصی در اجرای این طرحها دعوت به همکاری به عمل آورد به طوریکه بخش خصوصی یا خیرین در کنار دولت بتواند اقدام به ساخت تاسیسات موزه های فوق نموده و همچنین اقدام به جمع آوری اشیای باستانی منطقه و تجمیع آنها در موزه ها نمایند.حتی در این راه می توان از مشارکت عمومی مردم نیز استفاده کرد و یقینا مردم در صورتیکه بدانند جایگاهی همانند موزه در شهرشان است که می توانند با سپردن برخی اشیای قدیمی که امروزه بیهوده در گوشه خانه ها تلنبار شده یا گهگاهی به قیمت ناچیز به عتیقه فروشان دوره گرد فروخته می شود به فرهنگ و تاریخ و گردشگری منطقه کمک نمایند یقینا از این کار دریغ نخواهند کرد و طولی نخواهد کشید که شاهد اهدای آثار و هدایای بیشمار مردم به موزه ها خواهیم بود.حتی باید برخی ادارات مرتبط مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی یا اداره اوقاف و سایر اداراتی که اکثرا مسائل فرهنگی و تاریخی با همکاری آنها رخ داده است می توانند بخش های خاص خود در این موزه ها را داشته و اسناد و مدارک و تصاویر و ... تاریخی را در معرض نمایش قرار دهند و در نتیجه موزه ای غنی از تاریخ و فرهنگ این شهرستان به وجود آید.

در نهایت اینکه ما امروز در شهرستان موزه خامنه را داریم جایی که می توانیم با گردشی کوتاه مدت در آن با فرهنگ و تاریخ شهرستان بیشتر آشنا شویم و امید است به زودی شاهد سر و سامان گرفتن موزه سایر شهرها نیز باشیم به طوریکه بعد از این وقتی مهمانی از سایر نقاط کشور به شهرمان می آید بتوانیم جایی را به عنوان مرجع شناخت این منطقه به وی معرفی نماییم.

پیشنهاداتی برای شهرم (2-اقامتگاه)

چند ماه قبل نوشتم که تصمیم دارم گهگاه به برخی مشکلات و کاستی های شهر اشاره کرده و علاوه بر اشاره برای آنها راهکار یا پیشنهادی نیز ارائه کنم که بدین منظور در اولین پیشنهاد ساخت یک سالن نمایشگاهی دایمی برای شهرمان را ارائه کردم و اینک که موسم عید و سفر و ... بود بنا به شرایط زمانی پیشنهادی دیگر از این دست تهیه کرده ام که به شرح زیر است.
یک عید نوروز دیگر گذشت و طبق روال سالهای گذشته که اکثر مردم کشورمان در این ایام به مسافرت های تفریحی یا دید و بازدید قوم و خویش می رفتند امسال نیز جاده های کشور شاهد خیل عظیم مسافرانی بودند که در حال تردد در بین شهرها و استانهای کشورمان بودند .ما نیز شاهد هستیم مسافرانی بیشمار که به شهر و شهرستان ما آمدند و امروز با سپری شدن تعطیلات به خانه هایشان برگشتند و اهالی شهرمان که به مسافرت رفته بودند نیز برگشتند.اما نکته ای که سالهاست دیده میشود و در چنین ایامی بیشتر و پررنگ تر میشود بحث محل های اقامت این مسافران هست که واقعا مشکل بزرگی هست و لازم می باشد که راهکاری برای آن اندیشید.هرگاه که مسئولین در سطح کلان صحبت از توریست و گردشگری و ... می کنند آخرش به این ختم می شود که امکانات رفاهی برای گردشگران از جمله محل اقامت و هتل و مسافرخانه و ... به اندازه کافی نداریم و حتی در صورت حضور گردشگر به دلیل ضعف در اسکان نمیتوان به طور مناسب از آنها پذیرایی کرد نمود بارز این مسئله نیز خیل انبوه چادرهایی هست که در سفر به مناطق گردشگری کشور شاهد هستیم به طوریکه اکثر مسافران امروزه دیگر به دلیل مشکلات و مسائل اقامتگاهی سعی کرده اند خودکفا شده و با داشتن یک چادر به هر شهری رسیدند با برپا کردن آن شب خود را سپری کنند ولی متاسفانه شهر ما همین امکانات ضعیف را هم ندارد و اکثر مواقع وقتی فردی آدرس محل اقامت میخواهد مجبوریم سکوت کنیم و توان پاسخگویی نداریم . وضعیت به طوری است که امسال دانشگاه آزاد اعلام کرد مهمانسرای خود را برای استفاده مسافران تجهیز و در اختیار افرادی که مایل هستند قرار داد که باید از این اقدام به موقع و مناسب تقدیر و تشکر کنیم ولی چرا باید کار به جایی برسد که نیاز به استفاده از مهمانسرای دانشگاه برای مسافران شود؟؟؟
به همین منظور به مسئولین شهرستان پیشنهاد میشود یا در تعامل با بخش خصوصی یا از محل اعتبارات دولتی به فکر تجهیز محلی برای اقامت برخی مسافران باشند چون این فقط مسافران شخصی نیستند که به این شهر می آیند و گهگاه مسافران دولتی که برای ماموریت یا برخی مسافران برای اهداف دانشگاهی یا ... به شهر می آیند که مجبورا در تبریز اقامت می کنند و برای انجام کارشان به شهر آمده و دوباره برمیگردند که این کار اصلا خوب نیست و زیبنده شهری که لقب فرهنگی را یدک می کشد نیست.البته یقینا هتلداری در کشور ما با مشکلات زیادی روبرو است که بخش خصوصی به تنهایی وارد کار نشده و خود را درگیر این بخش نمی کند و همچنین با توجه به هزینه های سرمایه گذاری زیاد بخش دولتی نیز توان انجام آن را ندارد پس چکار باید کرد آیا به همین منوال باشیم و وقتی نصف شب مثلا مسافری ماشینش در شهر ما خراب می شود و مجبور به اقامت میشود بگوییم جای مناسبی برای اقامت وجود ندارد؟؟؟به طور خلاصه پیشنهاد میشود اقامتگاهی مناسب (و نه لوکس که هزینه اش بالا باشد) ساخته شود که برای این منظور دولت میتواند از زمینهای دولتی بهره برده و با مشارکت بخش خصوصی که یقینا اگر حمایت های دولتی را ببیند راغب خواهد بود ساختمانی ساخته و تجهیز نماید که در اختیار شهر و
شهروندان عزیز باشد به طوریکه در ایام سفر مسافران بتوانند شبی در آن اقامت نمایند و در ایام عادی نیز اگر ماموری دولتی برای ماموریت به شهر ما می آید ساکن شود یا اگر دانشجویی برای امورات دانشگاهی خود مجبور است یکی دو شب در شهر ما ماندگار شود در آن اقامت نماید و کلا محلی باشد که شبانه روز در اختیار اهالی باشد . اصلا لازم نیست ساختمانی آنچنانی ساخته شود که هزینه ها بالا رود همین که اتاق هایی ساده با حداقل امکانات رفاهی داشته باشد کافی است و می تواند بسیاری از مشکلات را حل نماید.

پیشنهاداتی برای شهرم (1- نمایشگاه دایمی)

در وبلاگ قبلی پیشنهاداتی برای رشد و توسعه شهر و منطقه شبستر ارائه میدادم که به ترتیب اونارو اینجا هم کپی خواهم کرد و همچنین ادامه این پیشنهادات رو اینجا هم خواهم نوشت که این اولین پیشنهاد بود :

با سلام

تصمیم گرفتم بعد از این گهگاه پیشنهاداتی در جهت رشد و پیشرفت شهرم ارائه بدم باشد که مورد توجه مسئولین قرار گیرد و گامی هر چند کوچک در راستای توسعه منطقه برداریم.بدین منظور دوستان و همشهریان عزیز نیز اگر در مورد مشکلات و مسائل شهر و راهکارهای حل آنها طرحی , نظری , پیشنهادی دارند ارسال نمایند تا در اینجا پرداخته بشه و طرحهایی تهیه و به مسئولان ارائه بشود.

اولین پیشنهاد مربوط به تهیه مکانی دایمی جهت برگزاری نمایشگاه ها و مراسمات عمومی می باشد.همانطور که استحضار دارید در سال چندین نمایشگاه توسط ادارات مختلف مانند ورزش و جوانان , بازرگانی , سپاه پاسداران , فرهنگ و ارشاد اسلامی , دانشگاه ها و … برگزار می گردد . در ابتدای امر باید اشاره شود که برگزاری چنین نمایشگاه هایی فی نفسه بسیار مفید بوده و هر یک در راستای اهداف خود (تجاری , اطلاع رسانی , آموزشی و …) باعث رشد و ترقی شهر می شود و اگر حتی بیشتر از این تعداد نیز باشد باید از آن حمایت کرده و سعی در توسعه روز افزون این نمایشگاه ها نماییم چرا که هر نمایشگاه یقینا محل گردهمایی بسیاری از شهروندان و مقامات مسئول بوده و باعث افزایش سرمایه اجتماعی و ضریب مشارکت مردمی در امور شهری می گردد , اما متاسفانه با عدم وجود مکانی دایمی برای چنین کاری این نمایشگاه ها گاها در مقبره شیخ محمود گاهی در پارک میشو گاهی در هر یک از سالن های ورزشی و گهگاه در حیاط و سالن های خود ادارات ذیربط برگزار می گردد که مشکلات زیادی تا به امروز از این شیوه برگزاری نمایشگاه ها بوجود آمده به به اختصار میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

۱- عدم ثبات مکانی و مشکل اطلاع رسانی (به طوریکه مردم هیچوقت نمی توانند بفهمند در کجا نمایشگاه برگزار میشه) 

۲- مشکلات سالن های ورزشی (همانطور که میدانید سالن های فوق اولا در اختیار تیم های ورزشی بوده و برگزاری نمایشگاه به مدت چند روز موجب اعتراض آنها و به هم خوردن برنامه تیمها می گردد در ثانی برگزاری این نمایشگاه ها و تاسیسات آن موجب آسیب رسانی به کف زمین ورزشی و امکانات آن می گردد)

۳- موضوع پارکینگ (اکثر این اماکن در داخل شهر و محیط های شلوغ بوده و در نتیجه برگزاری نمایشگاه ترافیک های طولانی بوجود آمده و هم بازدیدکنندگان دچار مشکل میشوند و هم همسایگان این محیط ها که ذینفع نبوده و تنها مشکلات را تحمل می کنند)

۴- آماده نبودن امکانات و هزینه های مضاعف (با توجه به اینکه هیچیک از این اماکن خاص نمایشگاه ساخته نشده اند برگزاری هر نمایشگاهی مستلزم تهیه برخی امکانات مانند سیستم صوتی , نورپردازی , تاسیسات غرفه بندی و … می باشد که هم زمانبر بوده و هم هزینه های بسیار زیادی را تحمیل می کند)

و بسیاری مشکلات دیگر که یقینا در زمان برگزاری هر نمایشگاهی مسئولان و مردم با آن مواجه شده و سعی در رفع آن می کنند ولی با توجه به تغیر مکان نمایشگاه بعدی سودی حاصل نمی شود.

حال که ملاحظه شد برگزاری این نمایشگاه ها مفید بوده و خواستار برگزاری بیش از این آنها نیز می باشیم باید راهکاری بیندیشیم تا مشکلات فوق را مرتفع نماییم و آن چیزی نیست جز تدارک دیدن مکانی دایمی و مختص برگزاری نمایشگاه ها . بدین منظور پیشنهاد می گردد ادارات و مقامات مسئول از جمله فرمانداری , نماینده شهرستان , امام جمعه محترم , شهرداری , اداره ورزش و جوانان , اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی , سپاه پاسداران , اداره صنعت معدن تجارت , دانشگاه ها و … در یک مشارکت همگانی در محلی که به طور دقیق مکان یابی شده و از نظر مسائل حمل و نقل , ترافیک , امکانات و تاسیسات و … مشکلی نداشته باشد (مانند نزدیک پارک میشو , جاده نوجه ده , جاده وایقان و …) یک سالن مخصوص برگزاری نمایشگاه های دایمی ساخته و آنرا از نظر غرفه بندی و مسائل صوتی و تصویری و نورپردازی و … مجهز نمایند و در طول سال هر اداره یا نهادی نیاز به برگزاری نمایشگاه داشته باشد بتواند از آن استفاده نماید در این صورت می توان به راحتی برای برگزاری نمایشگاه ها تصمیم گیری کرده و بدون داشتن دغدغه محل برگزاری تنها به فراهم کردن مقدمات آن پرداخت . حتی در صورت وجود مشکلاتی مانند بودجه یا مقررات اداری و … که جلوی این کار را بگیرد می توان ساخت نمایشگاه فوق را به بخش خصوصی واگذار کرد و با حمایت های دولتی و اعطای مجوزهای لازم بخش خصوصی را وارد این کار کرد تا با سرمایه شخصی چنین محلی را ایجاد نماید و در طول سال برای برگزاری نمایشگاه به نهادهای دولتی اجاره دهد.